Selçuklu Dönemi Kitap Sanatları

**Tualim** · 02.04.09, 21:31

SELÇUKLU DÖNEMİ KİTAP SANATLARI

Türk milleti atalarından çok eski ve o ölçüde zengin bir kültür mirası devralmıştır. Yalnız koruyup övünmekle değil, tanımak, tanıtmak, yararlanmak ve yararlandırmakla yükümlü olduğumuz bu mirasın büyük bir kısmını kütüphanelerimizi dolduran zengin el yazması koleksiyonları teşkil eder. Bir çağın bir milletin bilim ve kültürünün, en güvenilir delilleri şüphesiz o döneme ait kitaplardır.
Yazma koleksiyonlarımız millî kültürümüz kadar, Türk-İslam bilim tarihinin günümüze kadar gelebilen en önemli kaynaklarını da ihtiva eder. Türk-İslam bilim, kültür ve sanat tarihinin bu değerli tanıkları aynı zamanda müşterek bir medeniyetin mahsulüdürler. Türk-İslam medeniyetinin temeli kitaba dayanır. Kültürümüzde kitaba en büyük değer atfedilmiş ve en yüce saygı gösterilmiştir.
Kitaba saygı, geleneği kültür tarihimizde “kitap kültürü” diyebileceğimiz bir dalın doğmasına yol açmıştır.

El yazmaları sadece, içermiş olduğu bilgilerle bilim dünyasını değil ayrıca kitap sanatları açısından kültür ve sanat dünyamızı da ilgilendirmektedir. Kitap kültürüyle, sanat tarihimiz birçok dalı ve zengin ürünleri olan Türk-İslam kitap sanatlarını, kültür tarihimize de kütüphane diye adlandırdığımız çok yaygın bir müessese kazandırmıştır. Yazıya verilen değer, yazılı malzemeyi kutsarcasına son devirlere kadar gelmiştir. Yazılı malzemeye gösterilen saygı Selçuklu Kütüphaneciliğinin özünü teşkil etmektedir. Onun için kütüphane kurma kitapların çok pahalı olduğu devirlerde, onu almaya gücü yetmeyenlerin faydalanabileceği kurumalar oluşturma geleneği, Selçuklularla başlamıştır.
Mecdüd’d-din İshak’ın (öl.1221) bir kitabı 5 deve vererek aldığı nakli, bu konuda fikir vermeye yetecektir. İbn-i Sina’nın şifası 100 altına satılırken Bağdat Nizamiye Medresesi kütüphane memurunun maaşı10 altındır.

Kitap sanatları; cilt, hat, tezhip, minyatür alanlarından başka, değişik cinste mürekkep yapımı, kâğıt imâli ve terbiyesi, aharlama, mühreleme vb. kalemcilik, kalemtıraşçılık, cilacılık, cetvelkeşlik gibi dallarıyla yazma kitap kültürümüze yüzyıllarca yaşama gücü vermiş ve bu alanlarda nadide eserler vücuda getirilmiştir.
Selçuklu dönemi, kitap sanatlarının temellendiği önemli bir devirdir. Bir devri en iyi anlatan belgeler o devir insanının meydana getirdiği sanat eserleriyle birlikte, kitap ve kütüphanelerdir. Papirüsten deriye, pamuk levhadan kâğıda, kadar uzanan bir yazma kültürü mevcuttur. El yazması denildiğinde; el ile yazılmış eser, kalem ve mürekkeple kâğıt veya parşömen üzerine yazılan eser,[3]anlaşılır.
Ülkelerin en değerli kültür varlıkları arasında yer alan, bilim sanat ve kültür araştırmalarında en otantik kaynaklardan olan yazma eserler, el ile yazılarak meydana getirilmiştir.

Tarih boyunca çeşitli yerlerde hükümran olan Türkler değişik adlar altında birçok devlet kurmuşlardır. Türk-İslam kültür ve medeniyetinin gerçek değeri; İlim ve sanata kattığı zenginliklerde, ahlâkî ve hukûkî hayatının ahenkli bütünlüğündedir.
Hiçbir yazma eser, basma eser gibi birbirinin aynısı değildir. Çoğu kez ayrı ayrı kişiler tarafından tek tek yazılarak çoğaltıldıkları için, her biri bazen bilerek, bazen de bilmeyerek atlama, ilâve veya herhangi bir kelimenin yanlış okunarak yazıya geçirilmesi dolayısıyla farklılıklar arz eder.
İlk İslâm yazmacılığı, Hz. Osman'ın Kur'ân-ı Kerim'i istinsah ettirerek bir nüshasını Medine'ye, diğer nüshalarını da Kûfe, Basra ve Şam'a göndermesiyle başlar. Dolayısıyla İslâmiyet’te ilk yazma eserler
Kur’an-ı Kerim’lerdir.

Yine kitap kültürümüzün toplumumuzda kök salması sonucu en büyük merkezlerden en küçük yerleşim yerlerine kadar kütüphaneler kurulmuş olup, kültürümüzün yayılıp gelişmesini sağlamıştır. Selçuklu dönemi kütüphane ve kitaplarıyla ilgili yaptığımız araştırmada bu devrin kitap sanatlarıyla ilgili kaynakların çok az olduğunu gördük. Bu durum karşısında doğrudan kütüphanelerdeki bu döneme ait kitapların birçoğunu tek tek inceledik. Selçuklu Dönemi kitaplarını anlatırken, bu dönemin ilim ve kültür muhtevası da ortaya koyulmuş olacaktır. Biz, bu makalemizde Selçuklu dönemi kitaplarının özellikleri ve devrin kitap sanatlarını açıklamaya çalışacağız.

Konu Bilgileri
	Konu Başlığı Selçuklu Dönemi Kitap Sanatları	Konudaki Cevap Sayısı 0
	Şuan Bu Konuyu Görüntüleyenler	Görüntülenme Sayısı 2736

02.04.09, 21:31	#1
Kullanıcı Profili Tualim YÖNETİCİ Tualim.NetTualim Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Feb 2009 Üye No: 2 Mesajlar: 1.665 Konular: 1221 Bulunduğu yer: İstanbul	Selçuklu Dönemi Kitap Sanatları SELÇUKLU DÖNEMİ KİTAP SANATLARI Türk milleti atalarından çok eski ve o ölçüde zengin bir kültür mirası devralmıştır. Yalnız koruyup övünmekle değil, tanımak, tanıtmak, yararlanmak ve yararlandırmakla yükümlü olduğumuz bu mirasın büyük bir kısmını kütüphanelerimizi dolduran zengin el yazması koleksiyonları teşkil eder. Bir çağın bir milletin bilim ve kültürünün, en güvenilir delilleri şüphesiz o döneme ait kitaplardır. Yazma koleksiyonlarımız millî kültürümüz kadar, Türk-İslam bilim tarihinin günümüze kadar gelebilen en önemli kaynaklarını da ihtiva eder. Türk-İslam bilim, kültür ve sanat tarihinin bu değerli tanıkları aynı zamanda müşterek bir medeniyetin mahsulüdürler. Türk-İslam medeniyetinin temeli kitaba dayanır. Kültürümüzde kitaba en büyük değer atfedilmiş ve en yüce saygı gösterilmiştir. Kitaba saygı, geleneği kültür tarihimizde “kitap kültürü” diyebileceğimiz bir dalın doğmasına yol açmıştır. El yazmaları sadece, içermiş olduğu bilgilerle bilim dünyasını değil ayrıca kitap sanatları açısından kültür ve sanat dünyamızı da ilgilendirmektedir. Kitap kültürüyle, sanat tarihimiz birçok dalı ve zengin ürünleri olan Türk-İslam kitap sanatlarını, kültür tarihimize de kütüphane diye adlandırdığımız çok yaygın bir müessese kazandırmıştır. Yazıya verilen değer, yazılı malzemeyi kutsarcasına son devirlere kadar gelmiştir. Yazılı malzemeye gösterilen saygı Selçuklu Kütüphaneciliğinin özünü teşkil etmektedir. Onun için kütüphane kurma kitapların çok pahalı olduğu devirlerde, onu almaya gücü yetmeyenlerin faydalanabileceği kurumalar oluşturma geleneği, Selçuklularla başlamıştır. Mecdüd’d-din İshak’ın (öl.1221) bir kitabı 5 deve vererek aldığı nakli, bu konuda fikir vermeye yetecektir. İbn-i Sina’nın şifası 100 altına satılırken Bağdat Nizamiye Medresesi kütüphane memurunun maaşı10 altındır. Kitap sanatları; cilt, hat, tezhip, minyatür alanlarından başka, değişik cinste mürekkep yapımı, kâğıt imâli ve terbiyesi, aharlama, mühreleme vb. kalemcilik, kalemtıraşçılık, cilacılık, cetvelkeşlik gibi dallarıyla yazma kitap kültürümüze yüzyıllarca yaşama gücü vermiş ve bu alanlarda nadide eserler vücuda getirilmiştir. Selçuklu dönemi, kitap sanatlarının temellendiği önemli bir devirdir. Bir devri en iyi anlatan belgeler o devir insanının meydana getirdiği sanat eserleriyle birlikte, kitap ve kütüphanelerdir. Papirüsten deriye, pamuk levhadan kâğıda, kadar uzanan bir yazma kültürü mevcuttur. El yazması denildiğinde; el ile yazılmış eser, kalem ve mürekkeple kâğıt veya parşömen üzerine yazılan eser,[3]anlaşılır. Ülkelerin en değerli kültür varlıkları arasında yer alan, bilim sanat ve kültür araştırmalarında en otantik kaynaklardan olan yazma eserler, el ile yazılarak meydana getirilmiştir. Tarih boyunca çeşitli yerlerde hükümran olan Türkler değişik adlar altında birçok devlet kurmuşlardır. Türk-İslam kültür ve medeniyetinin gerçek değeri; İlim ve sanata kattığı zenginliklerde, ahlâkî ve hukûkî hayatının ahenkli bütünlüğündedir. Hiçbir yazma eser, basma eser gibi birbirinin aynısı değildir. Çoğu kez ayrı ayrı kişiler tarafından tek tek yazılarak çoğaltıldıkları için, her biri bazen bilerek, bazen de bilmeyerek atlama, ilâve veya herhangi bir kelimenin yanlış okunarak yazıya geçirilmesi dolayısıyla farklılıklar arz eder. İlk İslâm yazmacılığı, Hz. Osman'ın Kur'ân-ı Kerim'i istinsah ettirerek bir nüshasını Medine'ye, diğer nüshalarını da Kûfe, Basra ve Şam'a göndermesiyle başlar. Dolayısıyla İslâmiyet’te ilk yazma eserler Kur’an-ı Kerim’lerdir. Yine kitap kültürümüzün toplumumuzda kök salması sonucu en büyük merkezlerden en küçük yerleşim yerlerine kadar kütüphaneler kurulmuş olup, kültürümüzün yayılıp gelişmesini sağlamıştır. Selçuklu dönemi kütüphane ve kitaplarıyla ilgili yaptığımız araştırmada bu devrin kitap sanatlarıyla ilgili kaynakların çok az olduğunu gördük. Bu durum karşısında doğrudan kütüphanelerdeki bu döneme ait kitapların birçoğunu tek tek inceledik. Selçuklu Dönemi kitaplarını anlatırken, bu dönemin ilim ve kültür muhtevası da ortaya koyulmuş olacaktır. Biz, bu makalemizde Selçuklu dönemi kitaplarının özellikleri ve devrin kitap sanatlarını açıklamaya çalışacağız. __________________ TUALİM

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Dünya Kitap Günü Konulu Kompozisyon - Dünya Kitap Günü ile İlgili Kompozisyon	Belirli Gunler	Belirli Günler ve Haftalar Konulu Kompozisyonlar	0	26.03.12 00:35
Kitap ile İlgili Şiirler - Kitap Konulu Şiirler - Kitap Şiirleri - Kitap	Belirli Gunler	Belirli Günler ve Haftalar Konulu Şiirler	12	18.11.10 00:47
Selçuklu Güvercinleri	Tualim	Selçuklu ve Beylikler Dönemi Sanatı	0	02.04.09 21:27
Anadoluda Selçuklu Çağı Mimarliği	Tualim	Selçuklu ve Beylikler Dönemi Sanatı	0	02.04.09 21:25
SELÇUKLU SANATI (11-13. yüzyıl)	Tualim	Selçuklu ve Beylikler Dönemi Sanatı	0	02.04.09 21:24

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)