PERGE TİYATROSU “SKENE”Sİ

Perge Tiyatrosu kazıları, 1985-1993 yılları arasında Türk bilim heyetleri tarafından gerçekleştirildi. Kazılar sırasında, şu anda tiyatro içerisinde orijinal yerinde duran Dionysos frizinden başka, Kentauromakhia ve Gigantomakhia frizlerine ait parçaların yanı sıra, ilginç bir biçimde bezemelerinin bir kısmı tamamlanmış, bir kısmı ise yarım kalmış çok sayıda mimari eleman bulunmuştur. Perge Tiyatrosu’nda iki esas yapı evresi saptanmıştır.

Mimari konstrüksiyonun ve bezemelerin durumuna göre sahne binasının, önce iki katlı olarak tasarlandığı, daha sonra üçüncü katın eklendiği; bu sırada “proskenion”un da yeniden ele alındığı tespit edilmiştir. Bezemelerin tümünün belli bir zaman içerisinde tamamlandığı, değişik dönemlerde tekrar tekrar bitirilmesine çalışıldığı anlaşılmıştır.
Mimari kompozisyonun özelliklerinden ve tanrıların üstünlüğünden ötürü Gigantomakhia frizinin üçüncü katta; Kentauromakhia frizinin de ikinci katta yer aldığı anlaşılmaktadır. “Porta Regina” üzerinde ise kurban sahnesi vardır.

Perge Tiyatrosu'ndaki yapım ve onarım evreleri, yapıyla ilgili herhangi bir yazılı kaynak olmadığından, Anadoluda kesin tarihlendirilmiş yapı, lahit ve kabartmaların stil özellikleriyle kıyaslanarak belgelenmiştir. Buna göre, ilk sahne binası yaklaşık İ.S. 170'lerde yapılmaya başlanmış, İmparator Septimius Severus’un İ.S. 193-211 yönetimi sırasında tamamlanmıştır. Daha sonra bu yapıya bir kat daha

eklenmiştir. Bu üçüncü kat mimari süslemelerinin çoğunlukla Severuslar dönemi özelliklerini taşımasından dolayı ikinci yapı evresinin İmparator Severus Alexander (İ.S. 222-235) ya da Maximinus Thrax (İ.S. 235-238) zamanlarında yapıldığı düşünülmektedir.
Detay çalışmalarının İ.S. 235-240 ve 260-265 yılları arasında, özellikle İmparator Gallienus Döneminde yoğunluk kazanarak sürdüğü görülmektedir. İ.S. 275-276 yılları arasında savaş kasasının İmparator Tacitus tarafından Perge’ye getirilmesi ile ekonomik durumu canlanan kentte, tiyatronun bir kez daha ele alındığı; tamamlanmaya çalışılan sahne binasının mimari detaylarının yanı sıra tiyatroda “su oyunları” için yapılan değişikliklerin de bu döneme rastladığı varsayılmaktadır.
“Proskenion” ve birinci katta bulunan devşirme malzemeler, sahne binasının Geç Roma Devrinde onarım gördüğünü ortaya koymaktadır. Bu devşirme malzemelerin, en geç İ.S. 450-475 yılllarına ait olması, yapının bu tarihlerden sonra onarıldığını düşündürmektedir. Bunun yanı sıra, onarım dolayısıyla tümden yenilenen bir alınlığın mimari bezemesinin İmparator Iustinianus Dönemindeki çalışmalara benzemesi, ancak çok yüksek kabartma olmaması bakımından biraz daha erken bir döneme bağlanması; bu nedenle son yapı çalışmalarının İmparator Marcianus (İ.S. 450-457) ve Iustinianus (İ.S. 527-565) dönemleri arasında tarihlendirilmesi gerekmektedir.
Kazılar sırasında bulunan heykeller, özgün konumlara göre sahne binasındaki nişlere yerleştirilmiş olarak rekonstriksiyon panosunda gösterilmiştir.