Fütürizm

**Tualim** · 07.04.09, 02:59

Fütürizm

Yazın ve şiir kökenli Fütürizm, Avrupa’nın kültürel sahnesine ilk kez 20 Şubat 1909’da Le Figaro adlı Fransız gazetesinin Filippo Tomasso Marinetti(İtalyan şair ve romancı)’nin hazırladığı “Fütürizm Manifesto”sunu ön sayfadan yayınlamasıyla girdi. Manifestonun yayınlandığı sırada Marinetti’nin yanında kimse olmamasına rağmen, daha sonraları Fütürizm’in etrafında sanatçı bir zümre toplandı.Gelecekçiliğin manifestosunda geçmiş tümüyle reddediliyordu.

Bir yıl içinde Giocomo Balla ile Umberto Baccioni,Carlo Carra,Luigi Rossolo ve Gino Severini resim alanındaki Futurizm manifestosunu hazırladılar. Bundan sonra da, Fütürizmin doğuşundan itibaren, değişik alanlarda çok sayıda Fütürizmle bağlantılı manifesto yayınlandı.

Fütürizm, ilk önceleri şiir, yazın, resim, grafik, tipografi, sinema, heykel, tasarım, fotoğraf ve performans sanatlarını kapsayan, yirminci yüzyılın, özellikle de kent hayatının, değişen dinamik, enerjik ve vahşi karakterine yoğunlaşan İtalya kökenli bir sanat hareketiydi. Fütürizm, “güç”, “kuvvet” ve “hıza karşı duyulan çağdaş büyülenmeyle birlikte makinaların dinamizmi” konularını vurgularken, aynı zamanda geçmişin durağan ve eski moda sanat kurumlarını da reddediyordu. Fütürizmin arkasındaki itici gücün, siyasi olduğu o zamanlar pek farkedilmedi. İtalya, ülke olarak, 1861’de(Fütürizm manifestosundan sadece kırk sekiz yıl evvel) kurulmuştu ve yirminci yüzyıla girerken Avrupa’nın geri kalanından sosyal, kültürel ve idari bakımdan oldukça gerideydi. Marinetti’nin ideallerinden bir tanesi de, İtalya’yı -gerekirse bağırarak,çağırarak- yirminci yüzyılın modern dünyasının içine sürükleyebilme arzusuydu. Birinci Dünya Savaşı’na doğru Avrupa’nın tamamı kararsız bir siyasi potadaydı, oysa Marinetti 1909’da Fütürizmin ilk siyasi manifestosunu yayınladı, 1911’de de vakit kaybetmeden ikincisini yayınladı. Balla, Carra, Boccioni, ve Russolo, hepsi, politik açıdan aktiflerdi ve Marinetti, diğer Fütüristlerle beraber, İtalya’nın Birinci Dünya Savaşı’na girmesini teşvik eden gösterilerde yer aldı, defalarca tutuklandılar.

Fütüristlerin temel meselesi, yaşadıkları zamana ait olgular ve kültürle ilgili düşüncelerinin ifade edilebilmesiydi.Fütüristik resimler, tarz olarak oldukça yaygın olmasına rağmen, tanımlanabilir, kohezif bir görsel stile sahip olmadığı için İtalyan Divisyonizminden kuvvetli bir biçimde etkilenmiş görünürken, birçok Fütüristik resim de Kübizmin türevi olarak kabul edildi. Fütürizmin erken dönemlerini karkterize eden sert geometrik çizgiler ve yüzeylere sahip, mesela Balla, Carra, Boccioni, Severini ve Ardengo Soffici’nin çalışmaları, Çağdaş Kübist Hareketle ilişkilendirilir. Fütürizme ait, özellikle hız ve hareket gibi özellikler, Kübizm ve Rus Konstruktivistleriyle karşılıklı etkileşime yol açmıştır. Harekete giden yolu keşfetmeye çalışan birçok Fütürist resim çalışması da, örneğin Balla’nın Rhythms of a Bow’u, Marcel Duchamp’ın Nude descending a Staircase adlı çalışmasına çok şey borçludur.

Ancak, özellikle hareketin, hızın, ışığın etkilerini yakalamaya çalışan pekçok Fütürist çalışma da, kendine özgü ve yenilikçiydi. Fütürizmin ilk dönemlerinde, başka bir deyişle 1910ların başlarında, sanatçılar çalışmalarını sanatsal denemelerin üzerine temellendirmişlerdi ve bu döneme analitik dönem denilebilir.1910’un geri kalan kısmında ise Fütürizm , Balla’nın Depero ve Prompolini ile üzerinde çalıştığı ve en sonunda da formüle ettiği sentetik evreye girdi.

Fütürist sanatçılar, yenilikçi yaklaşımları ve teknikleri ile modern makine çağını ve kent hayatını çalışmalarında yakalayabildiler; bu, o zamanlar için, devrimdi. Fütüristlerin deneyimlemeleri arasında beş büyük alan göze çarpar:

Soyut Işık ve Renk: Örneğin, Balla’nın ışığı yakalamayı ve analiz etmeyi deneyen “Street Lamp” çalışması

Hareket ve Hız: Hareketin analizi, örneğin Balla’nın Dog on a Leash çalışması ve hızın resim alanındaki temsili olan, sanatçının Abstract Speed adlı çalışması. Yüzey boyunca dinamik çizgileri kuvvetli bir hareketin içine sokan, Russolo’nun Revolt’u

Formun plastik dinamizmi ve formun sorgulanması, ana kuramcılardan Umberto Boccioni’nin özelliklerinden birisiydi: Dynamisms of a Man’s Head(1914) ve ünlü heykel çalışması Unique Form of Continuity in Space(1913)

Kübistlerden alınan prizmatik veya parçalanmışlık etkisi Severini’nin The Boulevard(1910) ve The Blue Dancer(1912)’ında öne çıkar

İtalyan Fütürizm’in ilk evrelerinin en etkili olduğu yerler Floransa, Milan ve Roma’ydı ve bu ilk evre kısa sürdü. Soffici ve Carra, Birinci Dünya Savaşı’ndan önce hareketten ayrıldılar. Russolo başından kötü bir şekilde yaralandı. Paris’te kalan Severini İtalya’dan uzak kaldı. Balla ise öğrencileri Depero ve Dottori ile savaş boyunca çalışmalarına devam etti ve 1920lerde harekete yeni düşüncelerle birlikte Prampolini ve Fillia’yı kattı.

Savaştan hemen sonra, Komunizm,Arditizm ve Faşizmin yükselişiyle Marinetti’nin hedefleri yeniden politikaya kaydı. Faşistlerin ünlü “Roma Yürüyüşü”nde, oradaydılar. Politik ittifakların büyümesini ve yeni Fütürist grupların(Komunist-Fütüristler, Ardito-Fütüristler, Fütürist-Faşistler, Bağımsız Fütüristler…) ortaya çıkşını izleyen politik açıdan oldukça aktif bir dönemdi; Mussolini iktidara geldikten kısa bir süre sonra karşıtlarını bertaraf etmeye başladı. Marinetti, Fütürizmin faşizmin resmi sanat hareketi olacağından umutluydu; en azından artık Fütürizm gölgede kalmayacaktı. 1925 civarlarında Fütürizmin faşist dönemde –marjinal bir kapasite içinde de olsa- yaşatılması için uzlaşıldı

Bundan sonraki süreçte, Fütürizm ve Marinetti’nin yalnızlığa sürüklendiği söylenebilir, “Fütüristler”in sayısı gün geçtikçe artıyor, fakat harekete yeni gelenlerin birçoğu taklitçilikten öteye gidemiyordu, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Fütürizmin ilk evresi sona ermişti. İlk döneme ait yenilikçi ve öncü kadronun geneli hareketten ayrılmıştı, genç sanatçılar da orijinal Fütüristleri oldukça eski moda olarak görüyordu. Otomobilin hızına veya pilotların cesaretine duyulan ilginin vakti çoktan geçmişti,artık insanlara bunlar alışıldık geliyordu. Fütürist sanat da en sonunda yön değiştirecekti.

Yirmilerde ve otuzlarda “ikinci” Fütürizm olarak adlandırılan hareket, temelde, apolitik sanatçıların oluşturduğu bir hareketti. Büyük bir çoğunluğu, kültürel anlayışta, anti-faşistlerdi ve faşist rejimin tutarsız sanatsal yaklaşımına karşı olan daha büyük bir gruba eklemlenmişlerdi.

Fütürizmde 1920lerin başında görülen gelişmeler, Marinetti ve genç Fütüristlerin çabalarıyla “mekanik sanat” çalışmalarının oluşmasına yol açmıştı. İkisi de sahne ve set tasarımcısı olan sanatçılar, Prampolini Parallelepipedi’de, Depero Radio Fire-up’da yeni tarzın karakteristik özelliklerini gözler önüne seriyorlardı. Bu on yıl, Fütürist Sentetik Tiyatro’nun ve Fütürist Pandomim Tiyatro’nun yükselişi ile Fütürist sanatla tiyatronun da entegrasyonuna sahne olacaktı. Fütürizmin başlarında savaş öncesi düzenlenen gecelerden farklı olan bu tiyatrolar, performans sanatı üzerine söyleyecek sözü bulunan gerçek avantgard oluşumlardı.

Fütürizm 1920lerde yaklaşık yirmi yıl sürecek olan yeni bir yönelim buldu: aeropainting. Aeropainting Manifestosu’nu Marinetti ve Mino Somenzi hazırladı, manifestonun altında Balla, Prampollini, Depero, Dottori, Fillia, Benedetta, Tato ve Rosso’nun da imzaları vardı. Aeropainting, 1920lerin başlarında ortaya çıkan mekanik sanatın da genişlemiş biçimiydi, aeropaintingden gelişen dallardan ilki Prampolini’nin “kozmik idealizmi”ydi,bu anlayışın örnekleri arasında sanatçının “Cosmic Motherhood” ve “Cloud Diver”(ikisi de 1930)ı sayılabilir. Aeropainting’den ayrılan bir diğer kol da Benedatti’nin “Scorched Summits of Solitude(1936) ve Dottori’nin “Agriculture”(1936) adlı çalışmalarında görülen havai fantazilerin törensel biçimine yöneliştir. Aeropainting’den son ayrılış ise Cralli’nin “Nose Dive on the City”sinde ve “Dogfight”ında görülen makinenin ve uçuşun başdöndüren töreniydi.

1944’te Marinetti’nin ölümüyle Fütürizm resmi olarak son buldu, fakat 1950’de Benedetta, hayatta kalan Fütüristleri (Acquaviva, Andreoni, Benedetta, Buzzi, Cralli, Masnata, Mazza ve Munari) hareketi yeniden canlandırmak için Milan’da toplantıya çağırdı. Bu toplantıda bazı anlaşmalara varılmasına rağmen planlar sonuç vermedi, sadece Crali 1980lere kadar Fütürist tarzda çalışmalarına devam etti.

2. Dünya Savaşı’nın ardından Fütürizm, faşizmle kurduğu yakın ilişkiler sebebiyle ağır bir biçimde eleştirildi. Ancak, Fütürizmin kendinden sonra ortaya çıkan sanat anlayışları üzerindeki etkisi ve mirası da yadsınamaz. Fütürizmin toplumu ve sanatı, teknoloji ve makina etiği çevresinde re-organize etmek için ilk “modern” girişim olduğuna da şüphe yoktur. Yirminci yüzyılda ortaya çıkan tüm avangard akımlarda Fütürizmin izleri görülebilir. Sadece İtalya’da değil, Avrupa’nın pekçok kentinde yayınlandığı gibi, Rusya’da da Fütürizm Manifestoları yayınlanmıştır. Kültür mirasını reddeden Rus Fütüristler sözdizimi ve ölçüyü, hatta sözlüğü yıktılar. Mayakovski ve Helebinikov, önemli Rus Fütüristler arasında sayılabilir. Nazım Hikmet’in de “Makinalaşmak istiyorum” adlı şiiri fütürizmin etkisi altında yazılmıştır. Ezra Pound, D.H. Lawrence da bu akımdan etkilenen sanatçılardandır.

Konu Bilgileri
	Konu Başlığı Fütürizm	Konudaki Cevap Sayısı 0
	Şuan Bu Konuyu Görüntüleyenler	Görüntülenme Sayısı 3355

07.04.09, 02:59	#1
Kullanıcı Profili Tualim YÖNETİCİ Tualim.NetTualim Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Feb 2009 Üye No: 2 Mesajlar: 1.665 Konular: 1221 Bulunduğu yer: İstanbul	Fütürizm Fütürizm Yazın ve şiir kökenli Fütürizm, Avrupa’nın kültürel sahnesine ilk kez 20 Şubat 1909’da Le Figaro adlı Fransız gazetesinin Filippo Tomasso Marinetti(İtalyan şair ve romancı)’nin hazırladığı “Fütürizm Manifesto”sunu ön sayfadan yayınlamasıyla girdi. Manifestonun yayınlandığı sırada Marinetti’nin yanında kimse olmamasına rağmen, daha sonraları Fütürizm’in etrafında sanatçı bir zümre toplandı.Gelecekçiliğin manifestosunda geçmiş tümüyle reddediliyordu. Bir yıl içinde Giocomo Balla ile Umberto Baccioni,Carlo Carra,Luigi Rossolo ve Gino Severini resim alanındaki Futurizm manifestosunu hazırladılar. Bundan sonra da, Fütürizmin doğuşundan itibaren, değişik alanlarda çok sayıda Fütürizmle bağlantılı manifesto yayınlandı. Fütürizm, ilk önceleri şiir, yazın, resim, grafik, tipografi, sinema, heykel, tasarım, fotoğraf ve performans sanatlarını kapsayan, yirminci yüzyılın, özellikle de kent hayatının, değişen dinamik, enerjik ve vahşi karakterine yoğunlaşan İtalya kökenli bir sanat hareketiydi. Fütürizm, “güç”, “kuvvet” ve “hıza karşı duyulan çağdaş büyülenmeyle birlikte makinaların dinamizmi” konularını vurgularken, aynı zamanda geçmişin durağan ve eski moda sanat kurumlarını da reddediyordu. Fütürizmin arkasındaki itici gücün, siyasi olduğu o zamanlar pek farkedilmedi. İtalya, ülke olarak, 1861’de(Fütürizm manifestosundan sadece kırk sekiz yıl evvel) kurulmuştu ve yirminci yüzyıla girerken Avrupa’nın geri kalanından sosyal, kültürel ve idari bakımdan oldukça gerideydi. Marinetti’nin ideallerinden bir tanesi de, İtalya’yı -gerekirse bağırarak,çağırarak- yirminci yüzyılın modern dünyasının içine sürükleyebilme arzusuydu. Birinci Dünya Savaşı’na doğru Avrupa’nın tamamı kararsız bir siyasi potadaydı, oysa Marinetti 1909’da Fütürizmin ilk siyasi manifestosunu yayınladı, 1911’de de vakit kaybetmeden ikincisini yayınladı. Balla, Carra, Boccioni, ve Russolo, hepsi, politik açıdan aktiflerdi ve Marinetti, diğer Fütüristlerle beraber, İtalya’nın Birinci Dünya Savaşı’na girmesini teşvik eden gösterilerde yer aldı, defalarca tutuklandılar. Fütüristlerin temel meselesi, yaşadıkları zamana ait olgular ve kültürle ilgili düşüncelerinin ifade edilebilmesiydi.Fütüristik resimler, tarz olarak oldukça yaygın olmasına rağmen, tanımlanabilir, kohezif bir görsel stile sahip olmadığı için İtalyan Divisyonizminden kuvvetli bir biçimde etkilenmiş görünürken, birçok Fütüristik resim de Kübizmin türevi olarak kabul edildi. Fütürizmin erken dönemlerini karkterize eden sert geometrik çizgiler ve yüzeylere sahip, mesela Balla, Carra, Boccioni, Severini ve Ardengo Soffici’nin çalışmaları, Çağdaş Kübist Hareketle ilişkilendirilir. Fütürizme ait, özellikle hız ve hareket gibi özellikler, Kübizm ve Rus Konstruktivistleriyle karşılıklı etkileşime yol açmıştır. Harekete giden yolu keşfetmeye çalışan birçok Fütürist resim çalışması da, örneğin Balla’nın Rhythms of a Bow’u, Marcel Duchamp’ın Nude descending a Staircase adlı çalışmasına çok şey borçludur. Ancak, özellikle hareketin, hızın, ışığın etkilerini yakalamaya çalışan pekçok Fütürist çalışma da, kendine özgü ve yenilikçiydi. Fütürizmin ilk dönemlerinde, başka bir deyişle 1910ların başlarında, sanatçılar çalışmalarını sanatsal denemelerin üzerine temellendirmişlerdi ve bu döneme analitik dönem denilebilir.1910’un geri kalan kısmında ise Fütürizm , Balla’nın Depero ve Prompolini ile üzerinde çalıştığı ve en sonunda da formüle ettiği sentetik evreye girdi. Fütürist sanatçılar, yenilikçi yaklaşımları ve teknikleri ile modern makine çağını ve kent hayatını çalışmalarında yakalayabildiler; bu, o zamanlar için, devrimdi. Fütüristlerin deneyimlemeleri arasında beş büyük alan göze çarpar: Soyut Işık ve Renk: Örneğin, Balla’nın ışığı yakalamayı ve analiz etmeyi deneyen “Street Lamp” çalışması Hareket ve Hız: Hareketin analizi, örneğin Balla’nın Dog on a Leash çalışması ve hızın resim alanındaki temsili olan, sanatçının Abstract Speed adlı çalışması. Yüzey boyunca dinamik çizgileri kuvvetli bir hareketin içine sokan, Russolo’nun Revolt’u Formun plastik dinamizmi ve formun sorgulanması, ana kuramcılardan Umberto Boccioni’nin özelliklerinden birisiydi: Dynamisms of a Man’s Head(1914) ve ünlü heykel çalışması Unique Form of Continuity in Space(1913) Kübistlerden alınan prizmatik veya parçalanmışlık etkisi Severini’nin The Boulevard(1910) ve The Blue Dancer(1912)’ında öne çıkar İtalyan Fütürizm’in ilk evrelerinin en etkili olduğu yerler Floransa, Milan ve Roma’ydı ve bu ilk evre kısa sürdü. Soffici ve Carra, Birinci Dünya Savaşı’ndan önce hareketten ayrıldılar. Russolo başından kötü bir şekilde yaralandı. Paris’te kalan Severini İtalya’dan uzak kaldı. Balla ise öğrencileri Depero ve Dottori ile savaş boyunca çalışmalarına devam etti ve 1920lerde harekete yeni düşüncelerle birlikte Prampolini ve Fillia’yı kattı. Savaştan hemen sonra, Komunizm,Arditizm ve Faşizmin yükselişiyle Marinetti’nin hedefleri yeniden politikaya kaydı. Faşistlerin ünlü “Roma Yürüyüşü”nde, oradaydılar. Politik ittifakların büyümesini ve yeni Fütürist grupların(Komunist-Fütüristler, Ardito-Fütüristler, Fütürist-Faşistler, Bağımsız Fütüristler…) ortaya çıkşını izleyen politik açıdan oldukça aktif bir dönemdi; Mussolini iktidara geldikten kısa bir süre sonra karşıtlarını bertaraf etmeye başladı. Marinetti, Fütürizmin faşizmin resmi sanat hareketi olacağından umutluydu; en azından artık Fütürizm gölgede kalmayacaktı. 1925 civarlarında Fütürizmin faşist dönemde –marjinal bir kapasite içinde de olsa- yaşatılması için uzlaşıldı Bundan sonraki süreçte, Fütürizm ve Marinetti’nin yalnızlığa sürüklendiği söylenebilir, “Fütüristler”in sayısı gün geçtikçe artıyor, fakat harekete yeni gelenlerin birçoğu taklitçilikten öteye gidemiyordu, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Fütürizmin ilk evresi sona ermişti. İlk döneme ait yenilikçi ve öncü kadronun geneli hareketten ayrılmıştı, genç sanatçılar da orijinal Fütüristleri oldukça eski moda olarak görüyordu. Otomobilin hızına veya pilotların cesaretine duyulan ilginin vakti çoktan geçmişti,artık insanlara bunlar alışıldık geliyordu. Fütürist sanat da en sonunda yön değiştirecekti. Yirmilerde ve otuzlarda “ikinci” Fütürizm olarak adlandırılan hareket, temelde, apolitik sanatçıların oluşturduğu bir hareketti. Büyük bir çoğunluğu, kültürel anlayışta, anti-faşistlerdi ve faşist rejimin tutarsız sanatsal yaklaşımına karşı olan daha büyük bir gruba eklemlenmişlerdi. Fütürizmde 1920lerin başında görülen gelişmeler, Marinetti ve genç Fütüristlerin çabalarıyla “mekanik sanat” çalışmalarının oluşmasına yol açmıştı. İkisi de sahne ve set tasarımcısı olan sanatçılar, Prampolini Parallelepipedi’de, Depero Radio Fire-up’da yeni tarzın karakteristik özelliklerini gözler önüne seriyorlardı. Bu on yıl, Fütürist Sentetik Tiyatro’nun ve Fütürist Pandomim Tiyatro’nun yükselişi ile Fütürist sanatla tiyatronun da entegrasyonuna sahne olacaktı. Fütürizmin başlarında savaş öncesi düzenlenen gecelerden farklı olan bu tiyatrolar, performans sanatı üzerine söyleyecek sözü bulunan gerçek avantgard oluşumlardı. Fütürizm 1920lerde yaklaşık yirmi yıl sürecek olan yeni bir yönelim buldu: aeropainting. Aeropainting Manifestosu’nu Marinetti ve Mino Somenzi hazırladı, manifestonun altında Balla, Prampollini, Depero, Dottori, Fillia, Benedetta, Tato ve Rosso’nun da imzaları vardı. Aeropainting, 1920lerin başlarında ortaya çıkan mekanik sanatın da genişlemiş biçimiydi, aeropaintingden gelişen dallardan ilki Prampolini’nin “kozmik idealizmi”ydi,bu anlayışın örnekleri arasında sanatçının “Cosmic Motherhood” ve “Cloud Diver”(ikisi de 1930)ı sayılabilir. Aeropainting’den ayrılan bir diğer kol da Benedatti’nin “Scorched Summits of Solitude(1936) ve Dottori’nin “Agriculture”(1936) adlı çalışmalarında görülen havai fantazilerin törensel biçimine yöneliştir. Aeropainting’den son ayrılış ise Cralli’nin “Nose Dive on the City”sinde ve “Dogfight”ında görülen makinenin ve uçuşun başdöndüren töreniydi. 1944’te Marinetti’nin ölümüyle Fütürizm resmi olarak son buldu, fakat 1950’de Benedetta, hayatta kalan Fütüristleri (Acquaviva, Andreoni, Benedetta, Buzzi, Cralli, Masnata, Mazza ve Munari) hareketi yeniden canlandırmak için Milan’da toplantıya çağırdı. Bu toplantıda bazı anlaşmalara varılmasına rağmen planlar sonuç vermedi, sadece Crali 1980lere kadar Fütürist tarzda çalışmalarına devam etti. 2. Dünya Savaşı’nın ardından Fütürizm, faşizmle kurduğu yakın ilişkiler sebebiyle ağır bir biçimde eleştirildi. Ancak, Fütürizmin kendinden sonra ortaya çıkan sanat anlayışları üzerindeki etkisi ve mirası da yadsınamaz. Fütürizmin toplumu ve sanatı, teknoloji ve makina etiği çevresinde re-organize etmek için ilk “modern” girişim olduğuna da şüphe yoktur. Yirminci yüzyılda ortaya çıkan tüm avangard akımlarda Fütürizmin izleri görülebilir. Sadece İtalya’da değil, Avrupa’nın pekçok kentinde yayınlandığı gibi, Rusya’da da Fütürizm Manifestoları yayınlanmıştır. Kültür mirasını reddeden Rus Fütüristler sözdizimi ve ölçüyü, hatta sözlüğü yıktılar. Mayakovski ve Helebinikov, önemli Rus Fütüristler arasında sayılabilir. Nazım Hikmet’in de “Makinalaşmak istiyorum” adlı şiiri fütürizmin etkisi altında yazılmıştır. Ezra Pound, D.H. Lawrence da bu akımdan etkilenen sanatçılardandır. __________________ TUALİM

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Fütürizm Manifestosu	Tualim	Fütürizm	1	17.02.11 04:06
Fütürizm	Tualim	Fütürizm	0	07.04.09 03:00

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)