BAZI BASKI RESİM SANATÇILARIMIZ:

ÖZAYTEN, Kadri (1947, Antalya)

Türk ressam.

İnsan ve savaş temaları çerçevesinde geliştirdiği, simgelere dayalı resimleriyle tanınır.

1968-73 arasında İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu (b.MÜ Güzel Sanatlar Fak.) Resim Bölümü’nde öğrenim gören Ozayten, aynı kurumda 1975’te asistan, 1982’de ise öğrenim üyesi olmuş; 1977’de Avusturya bursuyla Salzburg Yaz Akademisi Baskı Resim Atölyesi’ne devam etmiştir. Sanatçının çalışmalarının her döneminde, tual resmi ve baskı resim birbirine paralel bir çizgi izlemiştir. Başlangıçta ağırlıklı olarak baskı resim teknikleriyle ilgilenmiş, çizgisel bir dokunun tüm yüzeyi kapladığı, simgesel öğeler içeren, Fantastik Gerçekçi olarak yorumlanabilecek resimler yapmıştır. Özayten 1978’de Almanya kentlerinde dolaştırılan, dönemin “protest” nitelikli sergilerinden “Atom Gücü” (Atomkraft) projesinin yanı sıra birçok uluslar arası baskı resim bienaline katılmıştır.

Sanatçının ana motifleri; insan gövdeleri, madalyalar ve özgürlük kadar yok oluşu da simgeleyen kelebekler olmuştur. Bu ana motifler, askerlikteki kamuflaj dokusunun gizleyiciliği ile örtülü olarak yalnızca simgesel anlamlarıyla verilmiştir.

Sanatçı 1975’te T. İş Bankası Duvar Resimleri Yarışması ödülünü, 1978 Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nde Başarı Ödülü’nü, 1984 Günümüz Sanatçıları İstanbul Sergisi’nde resim dalında Birincilik Ödülü’nü ve 1987 İstanbul Sanat Bayramı Yeni Eğilimler Sergisi’nde Başarı Ödülü’nü almıştır.

BERKEL, Sabri (1907, Üsküp, Yug. -1993, İstanbul)

Türk ressam.

Türk resminde soyut anlayışı 1950’lerden başlayarak saglam ve yapisal bir görsel dil düzeyinde ve sanatin temel tasarim ve düzen ilkelerine bagli kalarak geliştiren Sabri Fettah Berkel’in yapitlari, özgün biçimlenmeleriyle klasik ve çagdaş resim akimlari ile estetik biçim anlayişi yönünden kurduklari ilişkiden ötürü Türk resim tarihinin içinde başli başina bir “okul” niteligi taşir.

Berkel, 1927’de Üsküp Sırp-Fransız Okulu’nu, 1928’de Belgrad Güzel Sanatlar Okulunun hazırlık bölümünü bitirmiş; 1929-35 arasında Floransa Güzel Sanatlar Akademisi’nde Felica Carena’nın (1879-?) atölyesinde fresk ve oymabaskı üzerine çalışmıştır. 1935’te Türkiye’ye geldikten sonra Güzel Sanatlar Akademisi oymabaskı atölyesine asistan olarak girmiş; 1947’de Maarif Vekâleti’nin bursuyla “lüks baskı sanatı” araştırmaları için Paris’e gönderilmiş, aynı zamanda LHOTE atölyesine devam etmiştir. 1939-69 arasında GSA’daki oymabaskı atölyesi öğretmenliğini, 1965-69’da aynı kurumun Resim Bölümü başkanlığı izlemiştir.

Soyut resme yöneldiği 1950’lerden başlayarak resimde çeşitli öğeleri ve nitelikleri vurgulayan dönemleri arasında belirli ilgi ayrımları varsa da Berkel’in yapıtları genelde “Soyut Klasikçilik” başlığı altında toplanabilir. Hatta 1950 öncesi manzara, ölü doğa, portre ve çıplak çalışmalarında bile yöneldiği ilke, somut görüntünün altında akılcı, kalıcı ve yapısal biçim özelliklerini vurgulamak olmuştur.

Sanatçının 1939’da başlayan oymabaskı çalışmaları, bu sanat dalıyla eski yakınlığını artırmış, mizanpaj ve lüks kitap çalışmaları, sanatının grafik tasarım yönünü ve titiz işçiliğini geliştirmiştir. 1947’de bir yıllık Fransa bursu ve İngiltere, İtalya, İspanya gezileri sonrası resimleri, karşıt ton ve renklerin ARABESK bir çizgi dokusu içinde titreştiği ritmik bir katmerlilik kazanır.

Türkiye’de yenilikçi sanat görüşleri içinde yer alan Berkel yine de kendi çizgisinde yürümüş bir sanatçidir. 1952’de Nurullah BERK’le görüş birligi içinde yerel bir Kübizm yaratma çabalari dişinda, yapitlari ortak akimlarin içine sokulamaz.

PİLEVNELİ, Mustafa (1940, İstanbul)

Türk ressam.

Geleneksel Türk sanatını çağdaş bir anlayışla yorumlayan İLLÜSTRASYON nitelikleri doğa görünümleriyle tanınır.

1957-61 arasında Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulunun Dekoratif Resim Bölümü’nde öğrenim görmüş, mezun olduktan sonra aynı kurumda asistanlık görevine başlamıştır. 1963’te Alman Akademik Değişim Programı (DAAD) bursuyla bir yıl Stuttgart Akademisi’nde BAUMEİSTER’in atölyesinde DUVAR RESMİ çalışmış, 1970’te de Salzburg Yaz Akademisi’ne katılmıştır.

Duvar ve tual resminin yanı sıra özgün baskı, vitray ve seramik heykel gibi çok çeşitli dallarda ürün veren Pilevneli, öğrencilik yıllarında yaptığı Fenerbahçe (1959) ve Marmara Adası’nda Kış (1960) gibi yağlıboya tuallerinde geniş fırça vuruşlarının, kalın dış çizgilerin ve canlı renklerin egemen olduğu Dışavurumcu bir anlatım benimsemiştir. 1970’lerde başlayarak SULU BOYA’ya agirlik veren sanatçi illüstrasyon nitelikli bezemeci üslubunu bu teknikle geliştirmiştir.

Pilevneli, 1970’lerde çıktığı Anadolu gezilerinde eski uygarlıkların kültür mirasından, halk sanatından ve yörenin insanlarından etkilenmiş, bu etkilerden hareketle gerçekleştirdiği kompozisyonlarında doğa görünümlerini, kıyıları, insanları, ağaçları ve balıkları büyük bir canlılık içinde betimlemiştir.

Saim TEKCAN, Süleyman(1940, Trabzon)

Türk özgün baskı sanatçısı.

Çok çeşitli tekniklerle gerçekleştirdigi ÖZGÜN BASKI’lariyla taninir.

1958-61 arasında öğrenim gördüğü Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde Malik AKSEL ve Refik EPİKMAN’ın öğrencisi olmuş, mezun olduktan sonra bir süre çeşitli illerdeki öğretmen okullarında dersler vermiştir.

1968’de İstanbul Atatürk Yüksek Öğretmen Okulu Resim Bölümü’nde grafik atölyelerini kuran ve 1975’e değin OYMABASKI, TAŞ BASKI ve ELEK BASKI dersleri veren Tekcan, 1970-71’de baskı grafiği üzerine araştırmalar yapmak üzere Almanya’ya gitmiştir.

Özgün baskı tekniklerinin tüm olanaklarını bir arada kullanan sanatçı, sıvı asidin metali eritmesiyle oluşan organik ve akışkan biçimleri, yüzeyde çeşitli derinlikte düzlemler yaratacak ve geniş bir ton çeşitlemesiyle doku zenginliğine olanak verecek biçimde baskıya aktarmıştır.

Renkli elek baskı dizilerinde sürekli üreyen, birbiri içinden gelişen yeni biçimlerle, iç içe geçmiş sarmal, dikey ve yatay çizgiler giderek yinelenen geometrik biçimlere dönüşmüştür. Siyah-beyaz baskılarındaysa folklorik öğelerle HİTİT, SELÇUKLU ve OSMANLI sanatlarına özgü öğeleri stilize ederek yalınlaşmıştır.

TÜREMEN İsmail , Ali (1942, İstanbul)

Türk ressam.

Mavinin egemen olduğu figüratif soyut yapıtlarıyla tanınır.

İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda öğrenim görmüş ve 1968’de mezun olmuştur.

1970’lerin başinda insanin acilarini yansitan mezar taşlarini konu almiş; zaman içinde bu taşlari insan imgesine dönüştürmüş, ana yere düşen gölgelerini gene mezar yaşi biçiminde işlemiştir. Yapitlarinda ilk kez 1970’lerin ortasinda beliren “mavi figür”, 1970’lerin sonuna dogru vazgeçilmez bir öge durumuna gelmiştir. Türemen, figürü temel aldigi yapitlarinda iri, erkeksi bedenleri mavinin çeşitli tonlariyla hacimlendirmiş, ayrica bu bedenleri neredeyse delip geçen renkli ya da yaldizli grafik çizgilerden yararlanmiştir. Bogumlarin birbirine eklenmesiyle oluşan bu figür soyutlamalarinda bedenler çogu kez Yazgının Bedenleri (1988) ya da Mavilerle’de (1991) olduğu gibi, tualin dışına taşmaktadır.

Sanatçı, resimlerindeki formlardan yola çıkarak Yatan Mavi (1988) gibi, iç içe geçen hacimlerle oluşturdugu mavi boyali seramik heykellerde gerçekleştirmiş; ayrica, özellikle 1980’lerde pastel ve suluboya ile erotik nitelikli kadin figürleri yapmiştir.

ZAİM, Turgut (1906, İstanbul-1974, Ankara)

Türk ressam.

Şematik bir FIGÜR anlayişinin egemen oldugu resimleriyle taninir.

Ressam Oya KATOĞLU’nun babasıdır. Sanay-i Nefise Mektebi’nde öğrenim görmüştür. İbrahim ÇALLI’nın öğrencisi olan Zaim, öğrencilik yıllarında İstanbul’un çeşitli köşelerinde manzaralar ve küçük POŞAD’lar çalışmış, özellikle mimari görünümlerle ilgilenmiştir.

Yapıtlarında, Anadolu görünümlerinden oluşan mekânlar içinde, köy insanlarının yaşama ve çalışma biçimlerini betimleyen Turgut Zaim, yer yer MİNYATÜR’leri, yer yer de halk resimlerini anımsatan ve Gerçekçi sayılabilecek bir üslup geliştirmiştir. Çoğu kez köy, bozkır ve kent resimlerinde durgun ve kapalı insan gruplarına yer vermiştir.

Sanatçının özgün şematik figür anlayışı içinde erkekler güçlü ve yakışıklı, kadınlar genç ve güzel, çocuklar sağlıklı ve sevimlidir. Anadolu insanı, bir tür toplumsal romantizmle yorumlanmıştır.

Yapıtlarında genellikle yağlıboya başta olmak üzere suluboya ve guvaş tekniğini de kullanan Zaim, ayrıca çinko ve linol kullanarak OYMABASKI’lar da gerçekleştirmiş.

İÇMELİ, Mürside (1930, İstanbul)

Türk özgün baskı ve grafik sanatçısı.

İstiflenmiş figürleri geometrik bir düzen içinde simetrik olarak işlediği OYMABASKI’larıyla tanınmıştır.

Sanat eğitimine 1947’de İstanbul’da Çapa Eğitim Enstitüsü’nde açılan resim seminerlerine katılarak başlamıştır, ancak seminerin bakanlıkça kapatılmasından sonra bir süre Bursa ve Konya Kız Öğretmen okullarına devam etmiş, 1950’de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünün (b.GÜ Gazi Eğitim Fak.) Resim-İş Bölümünün açılmasıyla eğitimini bu okulda tamamlamıştır.

1960’ta İspanya hükümetinden aldığı bir bursla Madrid’e gitmiş, burada San Fernando Güzel Sanatlar Akademisi’nde gravür (oymabaskı), Grafik Sanatları Ulusal Okulu’nda da taş baskı üzerine çalışmıştır.

ÖZGÜN BASKI tekniklerinden ağaç baskı, çukur baskı (gravür), taş baskı ve ipek baskı ( ELEK BASKI) gibi çok çeşitli teknikleri deneyen içmeli, çalişmalarini gravür üzerine yogunlaştirmiş; kagidin dokusuna, kalinligina, preslenmesinde sikiştirma kademelerine ve boyanin dagilimina önem vermiştir.

Genellikle Geometrik bir düzenin egemen olduğu yapıtlarında figür, soyut ve geometrik biçimlere karşıtlık oluşturmak için kullanılmıştır.

İçmeli, figürü, bir insan kalabalığı olarak ele almış ve vücudun dokusunu yansıtan bir soyutlamaya giderek ona metafizik bir anlam yüklemiş; kalabalığın insan üzerinde uyandırdığı etkileri, yalnızlığı, endişe ve çaresizlik gibi duyguları vurgulamıştır.

İNAN, Ergin (1943, Malatya)

Türk özgün baskı sanatçısı ve ressam.

Gerek resimlerinde, gerek OYMABASKI’larında insan temasını, varoluşçu öğelerden hareketle geliştirdiği kendine özgü fantastik anlatımla işlemiştir.

1964-68 arasında İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu (DTGSYO) Resim Bölümü’nde öğrenim görmüştür.

Sanatçı genellikle yüzleri üst üste bindirerek işlediği Psiko-Portre (1981), Portre (1981) ve İnsan (1984) gibi yapıtlarında; elleri ve ayak izlerini temel aldığı resimlerinde ve tarihsel kent dokusunu figürle birleştiren Berlin (1987) gibi dizilerinde, kompozisyonu böcekler, kabuklular, sürüngenler, kelebekler, yaprak, tüy, gözyaşi damlasi vb. tanimli ya da tanimsiz nesnelerle ve yaziyla bütünleştirmiştir.

İnan, resim ve baskı çalışmalarını eşzamanlı olarak sürdürmekte; renkli oyma baskılarının (gravür) yanı sıra taş baskı üzerine de çalışmaktadır.

İŞLER, Asım (1941, Tirebolu, Giresun)

Türk ressam.

Manzara, figür ya da metafizik öğelerden yararlanarak gerçekleştirdiği resimlerinde kendine özgü BAROK bir anlatım kullanmıştır.

1966’da İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü’nü bitirmiş, eğitimine 1970-74 arasında Paris’te devam etmiştir.

Gerek Paris’te, gerek MSÜ Gravür Atölyesi’nde çalışmalarıyla ÖZGÜN BASKI alanında teknik ustalığa erişen sanatçının önceleri manzara ve figür yorumlamalarından yola çıkarak gerçekleştirdiği yapıtları, son yıllarda büyük boyutlu ve çok renkli tuallerde öznel bir yaklaşımla, yer yer boyanın hem konuyu hem de nesneyi tanımladığı soyutlamalara dönüşmüştür.

1977’de 1.İstanbul Sanat Byramı Yeni Eğilimler Sergisi’nde Özgün Baskı Ödülü’nü almıştır.

KABAŞ, Özer (1936, Mersin)

Türk ressam.

Denizi ve balıkçıları işlediği resimleriyle tanınır.

1957’de Robert Kolej Mühendislik Okulu’nu bitirdikten sonra ABD’ye gitmiş ve 1957-62 arasinda Yale Üniversitesi Güzel Sanatlar Okulu’nda ALBERS ve TWARKOW’un ögrencisi olmuştur.

Kabaş, denizi ve balikçilari konu alan resimlerinde öz-biçim ilişkisini ustaca kurmuş, doganin degişkenligiyle insanin eylemini iç içe işlemiştir. Güçlü renk karşitlarinin egemen oldugu resimleri, ustaca kullandigi işik alanlariyla büyük bir canlilik kazanir. Sanatçi resim ve oymabaski çalişmalarinin yani sira 1971’de iki kardeşiyle birlikte kurdugu Urart Sanat Atölyesi’nde modern taki tasarimlarina öncülük yapmiştir.

KARAKOÇ, Fevzi (1947, Çankırı)

Türk özgün baskı sanatçısı ve ressam.

Özellikle figürü temel aldığı ÖZGÜN BASKI’larıyla tanınır.

Sanat eğitimini 1968-72 arasında İstanbul Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda yapmış, mezun olduktan sonra aynı kuruma asistan olarak girmiş, 1979’da Salzburg Yaz Akademisi’nde çalışmış, 1983’te de yeterlik derecesi almıştır. 1970’lerden başlayarak özellikle OYMABASKI (gravür) ve TAŞ BASKI alanında yoğun bir üretim içinde olan sanatçı temelde güçlü bir desen anlayışına dayanan ve siyah-beyaz tonlamalarına ağırlık veren figür çalışmaları gerçekleştirmiş, bunlarda çizgi ve düzene büyük önem verilmiştir.

Osmanlı minyatürlerinden esinlenerek yapıtlarında at ve atlı figürlerine yer veren sanatçı, renk lekelerini, bu imgenin ritmik kurgusunu destekleyecek biçimde kullanmıştır. Karakoç, 1981 ve 1983’te Devlet Resim Heykel sergilerinde Başarı Ödülü’nü almıştır.

KAYAALP, Fethi (1923, Ezine, Çanakkale)

Türk ressam ve özgün baskı sanatçısı.

Yöresel anlayışın egemen olduğu yapıtlarıyla tanınır.

1940-47 arasında İstanbul’da Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde Nurullah BERK, Sabri BERKEL, Zeki KOCAMEMİ ve Cemal TOLLU’yle birlikte çalışmıştır. Öğrencilik yıllarında bir yandan da LEVY’den OYMABASKI tekniğini öğrenmiştir.

Sanatçı, çağdaş Türk resminin canlı bir yönünü oluşturan yöresel anlayışla ve araştırıcı bir tavırla oymabaskı ve taş baskılar yapmıştır. Teknik ustalığı ve sağlam bir çizim anlayışıyla değişik oymabaskı tekniklerini ortak bir resim anlayışında birleştiren sanatçının yapıtlarında güçlü bir doğa ve insan sevgisi gözlenir. Metal baskılarında geometrik bir yalınlıkla yöre yaşamından edindiği izlenimleri ortaya koymuştur. 1960’ların ikinci yarısından sonra çalışmalarında soyut ve yarı soyut biçimlere ağırlık vermiştir.

Sanatçı, 1981’de emekli olduktan sonra özel atölyesinde resim onarım çalışmalarına yönelmiştir.

ASLIER, Mustafa (1926, Kırcaali, Bul.)

Türk özgün baskı sanatçısı.

OYMABASKI sanatını Türkiye’deki önemli temsilcilerindendir.

Balıkesir Necati Bey İlk öğretmen Okulu’nda öğrenim gördüğü sıralarda resim hocası Sırrı Özbay’ın yakın ilgisi sonucu resme yönelmiş, ilk grafik oymabaskı çalışmalarını bu yıllarda gerçekleştirmiştir. 1946-49 arasında Gazi Eğitim Enstitüsü Resim İş Bölümü’nde Refik EPİKMAN, Malik AKSEL ve Şinasi BARUTÇU’nun öğrencisi olmuştur. Tek baskı (monotip) ve linol baskı üzerinde de bu yıllarda yoğunlaşmış, 1949’da Rasim Erseven’in yardımıyla ilk taş baskılarını yapmış, Matbaa Meslek Lisesi’ne grafik resim öğretmeni olarak atandıktan sonra da metal oymabaskı çalışmalarına başlamıştır.

Sanatçı geleneksel Türk folklorunun zengin görünümlerinden etkilenerek yöresel konulara yönelmiş, kırsal insanın duruş, oturuş ve hareketlerini dramatik bir görünüm içinde, simgesel ve stilize bir yalınlıkla vermiştir. Doğayla insanın kaynaşmasını simgeleten bu kompozisyonlarda folklorik malzeme, resimsel değerler ve estetik özellikler içinde sunulmuştur.

BERGER, Aliye (1903, İstanbul-1974, İstanbul)

Türk oymabaskı sanatçısı.

Dışavurumcu anlayiştaki OYMABASKI’lariyla taninir.

Şakir Paşa’nin kizi, Sadrazam Cevat Paşa’nin yegeni, yazar ve düşünür Cevat Şakir Kabaagaçli (Halikarnas Balikçisi) ve ressam Fahrelnissa ZEID’in kardeşi, FÜREYA ve Nejat DEVRIM’in de teyzesidir.

1924’te Türkiye’de bulunan Macar virtüöz ve pedagog Karl Berger’den ders almış, 1935-39 arasında Berlin ve Paris’te Fahrelnissa Zeid’in yanında kalmış, 1947’de evlendiği Karl Berger’in aynı yıl ölmesiyle gittiği Londra’da oymabaskı üerine ilk çalışmalarını yapmıştır. Üç yıl süreyle John-Bucland Wrigh’ın atölyesinde önce heykel sonra da oymabaskı tekniği üzerinde yoğunlaşan sanatçı 1951’de Türkiye’ye dönerek ilk kişisel sergisini açmıştır.

Oymabaskı tekniğinde genellikle siyah-beyazın ara tonlarından da yararlanan sanatçı, kasap kağıdı, zımpara kağıdı ve tülbent gibi daha önce kullanılmış mazlemeleri de deneyerek bunların dokularından yararlanmıştır.

Yapıtlarında konu olarak insanı, ilk bakışta önemli gibi görünmeyen günlük yaşamın alışılmış biçimlerini, İstanbul’un çeşitli köşelerinden görüntüleri ele almış ve bunları kimi zaman gerçek, kimi zaman da fantastik görünümler içinde, kendine özgü lirik bir Dışavurumcu anlayışıyla yansıtmıştır.

__________________