DOĞAL AFET SONRASI ORTAYA ÇIKABİLECEK PSİKOLOJİK SORUNLAR

İlk günlerde karşılaşılabilecek stres tepkileri :

Duygusal tepkiler : Geçici şok, korku, öfke, suçluluk, utanç, çaresizlik ve umutsuzluk hisleri yada duygusal donukluk hali (hiçbir duyguyu yaşamama)

Zihinsel tepkiler : Akıl karışıklığı, içinde bulunulan günü-saati-yeri bilememe, kararsızlık, kuruntu, dikkat azalması, dikkati bir konuya vermede güçlük, hafıza kaybı, istenmeyen anıların hatırlanması, kendini suçlama.

Fiziksel tepkiler : Gerilim, yorgunluk, uyuma güçlüğü, bedensel ağrı ve acılar, kalp atışlarında hızlanma, bulantı, iştah artması yada azalması, ani irkilmeler, tedirginlik, cinsel istek azalması.

Sosyal tepkiler : İş, okul, arkadaşlık ve evlilik yaşamında yada ana-baba olarak yaşanan sorunlar; huzursuzluk, güvensizlik, insanlardan uzaklaşma, kendini reddedilmiş yada terk edilmiş gibi hissetme, yakınlık duymama, aşırı yargılayıcı olma, çatışma her şeyi kontrol altında tutma isteği.

Doğal afet yaşamış bir çok insan yukarıda özetlenen bu stres tepkileriyle karşılaşırlar ve kısa bir süre sonra bunlardan büyük ölçüde kurtulup daha da güçlenebilirler. Ancak bazılarında travma sonrası stres bozukluğu, kaygı bozuklukları ve depresyon belirtileri ortaya çıkabilir. Bu belirtiler de şöylece özetlenebilir:

Kendini bir rüyadaymış, bedeninin dışındaymış veya gerçek değilmiş gibi hissetme; bazı anıları hatırlayamama hali,

Rahatsız edici anılardan kaçınmak için alkol kullanımı gibi aşırı davranışlar,

Aşırı duygusal boşluk hissi; tam bir boşluktaymış gibi hiçbir duyguyu hissetmeme,

Aşırı uyarılmışlık hisleri; panik atakları, öfke patlamaları, aşırı huzursuzluk yoğun duygu yüklenmesi,

Aşırı kaygı; kişiyi adeta hareketsiz bırakan endişe hali, aşırı çaresizlik hissetme, saplantı düşüncelere dalma yada takıntılı ve tekrarlayıcı hareketler,

Aşırı depresyon (ruhsal çökkünlük) hali; umutsuzluk, öz saygı, istek ve yaşam amaçlarının kaybı.

Doğal afet yaşamış kişilerin bazılarında görülebilecek bu belirtilerin yoğunlaşmasına yol açabilecek bazı etkiler şunlardır.

Yaşamı tehdit eden bir tehlike veya fiziki zarar (özellikle çocuklarda),

Ölümle burun buruna gelme, bedensel yaralanma, cesetleri görme,

Aşırı yıkıcı ve saldırganlık içeren olayların içinde kalma,

Evini, değer verdiği eşyalarını, komşularını yada ait olduğu grubu kaybetme,

Yakın ilişkide olduğu insanlarla haberleşmeyi veya onların desteklerini kaybetme,

Yoğun duygusal tepkilerle karşılaşma (özellikle kurtarma ekip görevlilerinde),

Tehlike, kayıp, duygusal ve fiziksel baskıya uzun süre maruz kalma,

Aşırı yorgunluk, açlık yada uykusuzluk yaşama,

Zehirleyici maddelere (gaz gibi) maruz kalma,

DOĞAL AFET STRESİNİN ETKİLERİNDEN KURTULMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER

KORUN : Kendine barınabileceğin bir yer bul. Yiyecek-içecek sağla, sağlıklı bir ortam oluşturmaya çalış. Zaman zaman kendinle baş başa kalabileceğin, sessizce oturup, kısa süreli de olsa rahatlamaya ve uyumaya çalışabileceğin bir yerin olmalı.

HAREKETE GEÇ : Öz saygını, amaçlarını umut hissini yeniden kazanmana yardımcı olmak için sana ve ailene ait özel eşyalarından kurtarabildiklerini koruma altına al.

TEMAS KUR : Ailenle, arkadaşlarınla iletişim sağlamaya çalış; dinleyen kimi bulursan yaşadıklarını anlat; ulaşabiliyorsan uzmanlara baş vurup onlara anlat.

EN YAKIN YARDIM KURUMLARINA BAŞVUR : Temel acil yardımlar, temizlik, sağlık ve konut gereksinimlerin için en yakın ulaşabileceğin yardım kuruluşuna başvur ve yardım iste.

Afet sonrasında yaşadığın her gün için :

Kendin ve ailen için o gün yapılacak en önemli şeyin ne olduğunu belirle.

Tüm dikkatini kendinin ve yakınlarının yaşamakta olduklarına odakla, durumu gözden geçirip yeniden değerlendir; böylece neyin önemli neyin önemsiz olduğunu kesin olarak belirleyebilirsiniz.